ประวัติความเป็นมาอำเภอทุ่งหว้า  

อำเภอทุ่งหว้า ตามบันทึกเหตุการณ์เล่าขานสืบต่อกันมาแต่ครั้งอดีตนั้น เป็นชุมชนที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน โดยเป็นส่วนหนึ่งที่ขึ้นอยู่กับการปกครองของเมืองไทรบุรีและเรียกขานกันในหมู่นักเดินเรือผู้มาทำการค้าขายว่าเมืองสุไหงอุเป ซึ่งเป็นคำที่มาจากภาษายาวี แยกเป็น 2 คำ คือ คำว่าสุไหงแปลว่าคลอง เนื่องจากสภาพพื้นที่ของอำเภอทุ่งหว้าในสมัยนั้นมีอาณาเขตติดกับชายทะเลมีคลองหลายสาย ส่วนคำว่า "อุเป" แปลว่า "กาบหมาก" เกิดจากต้นไม้ชนิดหนึ่ง เรียกเป็นภาษาถิ่นว่า "หลาวชะโอน" ขึ้นอยู่ตลอดแนวริมคลอง มีลักษณะคล้ายต้นหมาก โดยเฉพาะกาบใบ เมื่อกาบใบแก่จะร่วง ลอยเพ่นพ่านอยู่ในลำคลองโดยทั่วไป ชาวต่างชาติเข้ามาค้าขายจึงเรียกกันว่า"คลองสุไหงอุเป" ซึ่งกลายเป็นชื่อเมืองในที่สุด  คือ "สุไหงอุเป" แปลว่าคลองกาบหมวก นั่นเอง สุไหงอุเปในอดีตมีความเจริญรุ่งเรืองมากถือว่าเป็นแหล่งเมืองท่าค้าขายที่สำคัญของชายฝั่งทะเลตะวันตก เป็นรองก็แต่เมืองปีนัง สินค้าส่งออกที่สำคัญและส่งออกเป็นจำนวนมาก ได้แก่ พริกไทย ไม้ฟืน (ต้นโกงกาง) แต่ที่ขึ้นชื่อที่สุดคือพริกไทย โดยแยกผลิตเป็นพริกไทยขาว และพริกไทยดำ โดยชาวจีนซึ่งมีความขยันและมีอยู่โดยทั่วไปได้อพยพเข้ามาทำมาหากินตั้งหลักแหล่งเพาะปลูกพริกไทยเป็นจำนวนมาก (ประมาณ พ.ศ.2440) สร้างความเจริญก้าวหน้าให้แก่สุไหงอุเปเป็นอย่างมากจนกลายเป็นเมืองท่าที่สำคัญในการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศและเมืองใกล้เคียง โดยเฉพาะเกาะปีนัง หรือเรียกกันโดยทั่วไปว่า เกาะหมาก

ทุ่งหว้า เดิมเรียกว่า "สุไหงอุเป" (Su-ngai Upe) หมายถึง คลองกาบหมาก ทำการค้ากับขาวต่างประเทศมีความเจริญรุ่งเรืองมาก ในภูมิภาคแถบนี้ขนานนามว่า "ปีนังน้อย" หลังจากนั้นเมื่อวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2460 ทางราชการได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสุไหงอุเป จังหวัดสตูล เป็นชื่อ "อำเภอทุ่งหว้า" อย่างเป็นทางการ คำว่า "ทุ่งหว้า" มีที่มาจากที่ตั้งของตลาด ร้านค้า และสถานที่ราษฎร ตั้งอยู่กลางทุ่ง มีต้นไม้ชนิดหนึ่งเรียกว่า "ต้นหว้า" จึงขนามตามลักษณะที่ตั้งว่า "ทุ่งหว้า" อำเภอทุ่งหว้าเดิมเคยเป็นที่ตั้งของอำเภอละงู ขณะนั้นตัวอำเภอละงู (ที่ตั้งอยู่ในปัจจุบัน) มีฐานะเป็นกิ่งอำเภอละงู และขึ้นการปกครองกับอำเภอทุ่งหว้า ในปี พ.ศ. 2473 ทางราชการได้ย้ายที่ว่าการอำเภอทุ่งหว้า ไปตั้งที่กิ่งอำเภอละงู และตั้งเป็น "อำเภอละงู" ส่วนที่ว่าการกิ่งอำเภอละงู ไปตั้งที่ตำบลทุ่งหว้า และยุบอำเภอทุ่งหว้าลงเป็น "กิ่งอำเภอทุ่งหว้า" และขึ้นการปกครองกับอำเภอละงูตั้งแต่นั้นมา ก่อนที่ภายหลังจะจัดตั้งเป็นอำเภอในปี พ.ศ. 2516

แบ่งการปกครองออกเป็น 5 ตำบล 35 หมู่บ้าน ได้แก่

1. ตำบลทุ่งหว้า จำนวน 10 หมู่บ้าน
2. ตำบลนาทอน จำนวน 9 หมู่บ้าน
3. ตำบลขอนควาน จำนวน 4 หมู่บ้าน
4. ตำบลทุ่งบุหลัง จำนวน 5 หมู่บ้าน
5. ตำบลป่าแก่บ่อหิน จำนวน 7 หมู่บ้าน